حاکم بأمرالله (۲۳ ربیع‌الاول ۳۷۵–۱۳ فوریه ۱۰۲۱) ششمین خلیفه فاطمی در مصر بود که از سال ۳۸۷ در آن سرزمین فرمان می‌راند. در سال ۳۸۳ به ولیعهدی برگزیده شد. وی در حالی که دوازده سال داشت، به خلافت رسید. او مؤسس دارالحکمه در قاهره بود. وی با چین روابط دوستانه‌ای برقرار کرد. او در سال ۱۰۲۱ ناپدید شد، دروزیان معتقد هستند که او کشته نشده بلکه خدا او را ناپدید کرده‌است و به همراه مهدی بازخواهد گشت. گفته شده او توسط خواهر بانفوذ و قدرتمندش بانو ست الملک که با سران اداری و سپاهی و سایر گروه‌های امپراتوری اتحاد داشت در نقشه برنامه ریزی شده کشته شد تا علی ظاهر ۱۶ ساله بر تخت سلطنت بنشیند. ست الملک نایب السلطنه خلیفه جوان شد و تا زمان مرگش بر مصر سلطنت کرد.[نیازمند منبع]
حاکم بأمرالله در سال ۱۰۰۹ میلادی کلیسای مقبره مقدس در اورشلیم را به کلی ویران کرد.[۱] وی ابن هیثم را در سال ۱۰۱۱ بمدت ۱۰ سال در حبس خانگی بازداشت کرد.[نیازمند منبع]
Born in 985 CE, Abu 'Ali "Mansur" was the first Fatimid ruler to have been born in Egypt. Abu 'Ali "Mansur" had been proclaimed as heir-apparent (wali al-'ahd) in 993 CE and succeeded his father Abū Mansūr Nizār al-Azīz bil-Lāh (975–996) at the age of eleven on 14 October 996 with the caliphal title of al-Hakim Bi-Amr Allah. Al-Ḥākim had blue eyes flecked with reddish gold.[11]
Al-Ḥākim was born on Thursday, 3 Rābi'u l-Awwal in 985 (375 A.H.). His father, caliph al-'Azīz bil-Lāh, had two consorts. One was an umm al-walad who is only known by the title as-Sayyidah al-'Azīziyyah or al-'Azīzah (d. 385/995).[12] She was a Melkite Christian whose two brothers were appointed patriarchs of the Melkite Church by Caliph al-'Azīz.[12] Different sources say either one of her brothers or her father was sent by al-'Azīz as an ambassador to Sicily.[12]
Some, such as the Crusader chronicler William of Tyre, claimed that al-'Azīzah was also the mother of Caliph al-Ḥākim, though most historians dismiss this.[citation needed] William of Tyre went so far as to claim that al-Ḥākim's destruction of the Church of the Holy Sepulchre in 1009 was due to his eagerness to disprove taunts that he was a Christian born of a Christian woman.[12] By contrast, the chronicler al-Musabbihi recounts that in 981, al-Ḥākim's Muslim mother sought the aid of an imprisoned Islamic sage named ibn al-Washa and asked him to pray for her son who had fallen ill. The sage wrote the entire Qur'an in the inner surface of a bowl and bade her wash her son out of it. When al-Ḥākim recovered, she demanded the release of the sage in gratitude. Her request was granted and the sage and his associates were freed from prison.[12]
In the area of education and learning, one of Hakim's most important contributions was the founding in 1005 of the Dār al-ʿIlm (House of Knowledge).[35] A wide range of subjects ranging from the Qur'an and hadith to philosophy and astronomy were taught at the Dār al-ʿIlm, which was equipped with a vast library. During his rule, the Fatimid Caliph al-Hakim also provided paper, ink, pens and inkstands free of charge to all those who studied at the famous Dār al-ʿIlm in Cairo.[36] Access to education was made available to the public and many Fatimid da'is received at least part of their training in this major institution of learning which served the Ismaili da'wa (mission) until the downfall of the Fatimid dynasty.[21] For more than 100 years, Dār al-ʿIlm distinguished itself as a center of learning where astronomers, mathematicians, grammarians, logicians, physicians, philologists, jurists and others conducted research, gave lectures and collaborated. All were welcomed, and it remained unfettered by political pressures or partisan influences.[37]
Hakim made the education of the Ismailis and the Fatimid da'is a priority; in his time various study sessions (majalis) were established in Cairo. Hakim provided financial support and endowments for these educational activities. The private 'wisdom sessions' (majalis al-hikma) devoted to esoteric Ismaili doctrines and reserved exclusively for initiates, now became organized so as to be accessible to different categories of participants. Al Hakim himself often attended these sessions which were held at the Fatimid palace.[21] The name (majalis al-hikma) is still used by the Druze, Nizari and Taiyabi Ismailis as the name of the building in which their religious assembly and worship is carried, often abbreviated as Majlis (session).
Al-Ḥākim ultimately allowed the unwilling Christian and Jewish converts to Islam to return to their faith and rebuild their ruined houses of worship.[45] Indeed, from 1012 to 1021 al-Ḥākim
بدأ “الحاکم بأمر الله” عهده بالحکم بعد أن تخلص من أوصیائه والطامعین فیه بالقتل وهو فی سن الـ 15، أی بعد مرور 4 أعوام على تولیه الحکم. وقد اتخذ الحاکم بأمر الله “أبو علی” طریقًا مختلفًا عن سابقیه من الحکام بأن أعتق الممالیک والجواری والسبایا.
کما أن الحاکم بأمر الله أبو علی، طلب ألا یتم المبالغة فی الدعاء له على المنابر وقد کتب بنفسه صیغة دعاء قصیر للخلیفة.
وقد منعهم الحاکم بأمره من رکوب الخیول، کما أنه منعهم من دخول الحمامات العامة إلا إذا کانوا یعلقون على صدورهم أجراس تمیزهم عن المسلمین. کما أمر بأن یتم هدم الکنائس المسیحیة والمعابد الیهودیة. کما أنه أرسل إلى بیت المقدس لکی یهدم “کنیسة القیامة”. ولأنه یتخذ قرارات ثم یقوم بفعل عکسها، فإنه عاد بعد ذلک وسمح بإعادة بناء “کنیسة القیامة” فی القدس. کما أنه عاد وسمح للیهود وللمسیحیین الذین ترکوا دینهم جبرًا بقراراته أن یعودوا إلیه. رغم أنه سبق وقتل من أسلم منهم ثم ارتد إلى دینه، إلا أنه عاد فی قراراته وسمح لمن یرید أن یرتد بالارتداد.
کما أنه أمر الناس فی مصر بأن یقوموا بأداء اعمالهم فی اللیل، وأن یستریحوا فی النهار. الأمر العجیب والغریب والذی لم یکن الناس یألفونه. کما أنه منع الرجال من ارتیاد المقاهی التی کانت منتشرة. وقد منع السیدات من الخروج من منازلهن سواء فی اللیل أو فی النهار، وأمر أن یقوم الناس وعساکره بقتل کل الکلاب.
وفی مواعید الصلاة، فقد أمر بأن یکون الآذان فی الساعة السابعة لصلاة الظهر. بینما یتم الآذان فی الساعة التاسعة لصلاة العصر، فی حین أنه قام بمنع الناس من صلاة التراویح لمدة وصلت إلى 10 سنوات. وبعدها سمح للناس أن یقوموا بصلاة التراویح وأباحها بعد أن منعها.
بعد أمور کثیرة عجیبة وقرارات غریبة من الحاکم بأمره فی سنوات حکمه کخلیفة على أرض مصر. سنوات عاش فیها الشعب بکل طوائفه فی معاناة وخوف وعدم فهم أو توقع للقرارات التی قد تصدر أو العقاب الذی قد یصیبهم للالتزام أو لعدم الالتزام بهذه القرارات. تم العثور على ملابس الحاکم بأمره أبو علی ملطخة بالدم، وقد دلت على مصرعه وذلک فی العام 411 هجریًا الموافق 1021 میلادیًا.
