نقش شناخت خلقت در شناخت خالق

پرسش: شناخت خلقت در شناخت خالق چه نقشی دارد؟

قرآن کریم، سراسر جهان هستی را نشانه‌های روشن و دلیل‌های واضح و قاطع خداشناسی می‌داند؛ یعنی موجودات جهان، از کوچک‌ترین ذرّات تا بزرگ‌ترین کرات، از اتم گرفته تا بزرگ‌ترین اَجرام آسمانی و عظیم‌ترین کهکشان‌ها، از آفریده‌های محسوس تا آفریده‌های نامحسوس، همه و همه به گونه‌ای آفریده شده‌اند که دلیل روشن و آیه و آینه آفریدگار خود هستند.
اگر دیده انسان حجاب نداشته باشد و موانع شناخت‌های عقلی و قلبی جلوی دیده عقل و قلب را مسدود نکرده باشند، او به هر چیزی که بنگرد، خدا را مشاهده می‌کند. در آینه زمین، کوه، صحرا، دریا، درختان و در نهایت در همه چیز، دیده بینا خدا را می‌بیند.
شگفتا! چگونه خدا نافرمانی می‌شود؟!/ یا چه سان منکران، انکارش می‌کنند؟!
در حالی که در هر چیز، او را نشانه‌ای است/ که بر یگانگی‌اش دلالت می‌کند.
به گفته شاعر پارسی زبان، بابا طاهر عریان:
به صحرا بنگرم، صحرا توبینم
به دریا بنگرم، دریا تو بینم
به هر جا بنگرم، کوه و در ودشت
نشان از قامت رعنا تو بینم.
شاعر عرب، چه زیبا گفته:
از نظر قرآن، انسان نمی‌تواند به واقع، جهان‌شناس باشد و خداشناس نباشد؛ جهان را ببیند و خدا را نبیند. انسان نمی‌تواند در آینه جهان هستی بنگرد و آفریدگار جهان را در این آینه مشاهده نکند، مگر این که نقصی در دیده او باشد.
امام علی (علیه‌السّلام) این حقیقت قرآنی را در موارد مختلفی با عباراتی گوناگون و به گونه‌ای زیبا و دلنشین، مطرح کرده است. سخنان امام (علیه‌السّلام) در این زمینه، بهترین تفسیر و تبیین خداشناسی از طریق آیات است، از جمله این سخن دقیق و زیبا که:
ستایش، خدای را که با خلقتش برای خلقش جلوه نموده و با حجّتش بر دل‌هایشان آشکار شده است.
به سادگی و با سرعت، از این جملات مگذرید. زیبایی و عمق این جملات واقعا قابل توضیح نیست. تجلی خداوند بر انسان، گفتنی و نوشتنی نیست؛ چشیدنی و دیدنی است، البتّه برای کسانی که ذائقه جانشان سالم باشد و دیده بصیرتشان بینا. برای چنین کسانی همچون امام علی (علیه‌السّلام) همه آفریده‌ها آینه‌های جمال و جلال آفریدگارند.