معاویة بن ابی‌سفیان

 زاده: حدود ۵۹۷، ۶۰۳ یا ۶۰۵ – مرگ: آوریل ۶۸۰) بنیانگذار و نخستین خلیفه خلافت اموی بود که از سال ۶۶۱ میلادی تا زمان مرگش زمامداری کرد.

 پس از فتح مکه توسط حضرت محمد (ص) در سال ۶۳۰ میلادی، معاویه یکی از کاتبان قرآن شد. 

او با قبیله قدرتمند بنی کلب متحد شد، او دفاع از شهرهای ساحلی شام را علیه ارتش بیزانس در دستور کار قرار داد، و تلاش‌های جنگی علیه امپراتوری بیزانس، از جمله اولین لشکرکشی‌های دریایی مسلمانان را فرماندهی کرد

 در پاسخ به قتل عثمان در سال ۶۵۶ میلادی، معاویه دست به انتقام‌گیری از خلیفه چهارم امام  (علی) زد و به مخالفت با جانشین عثمان (علی) پرداخت. 

در طول اولین جنگ داخلی مسلمانان، این دو ارتش (لشکریان علی و معاویه) در نبرد صفین در سال ۶۵۷ جنگیدند و نهایتاً مذاکراتشان نافرجام ماند. پس از آن، معاویه توسط حامیان سوری خود و همپیمانش عمرو عاص که مصر را از فرماندار علی در سال ۶۵۸ گرفته بودند، به عنوان خلیفه به رسمیت شناخته شد.

معاویه پسر خود یزید اول را به عنوان جانشین خود معرفی کرد.

ابن‌عباس می‌گوید: در یکی از روزها من با کودکان بازی می‌کردم که پیامبر اسلام آمد و به من گفت: برو و به معاویه بگو تا نزد من بیاید (و نامه ای بنگارد). من نیز به در خانه او رفتم و او را به سوی پیامبر خواندم. اما او پیغام داد که مشغول غذا خوردن است.

من هم به خدمت پیامبر رسیدم و جریان را گفتم. محمد گفت: دوباره برو و او را بیاور. بار دوم هم که به در خانه او رفتم، پیغام داد که مشغول غذا خوردن است. خدمت پیامبر رسیدم و همان جریان برای بار سوم اتفاق افتاد. هنگامی که برای مرتبه سوم خدمت پیامبر اسلام رسیدم و جریان را تعریف کردم، محمد گفت:

لا أَشْبَعَ اللَّهُ بَطْنَهُ؛ خدا شکمش را سیر نسازد

معاویه به عراق لشکر کشید و امام حسن  (ع)با دوازده هزار نفر به مقابله برخاست و قیس بن عباده، فرماندهٔ لشکر بود 

معاویه پس از به‌دست گرفتن خلافت از مشهورترین سیاستمداران و سرداران عرب برای تثبیت خلافت استفاده کرد او همچنین قبایل قدرتمند یمنی را پشتیبان خود قرار داد. البته او سعی می‌کرد مناصب مهم حکومتی را در انحصار قریش و به خصوص بنی‌امیه نگه دارد.

معاویه در میان اهل سنت، جایگاه خود را به عنوان صحابی پیغمبر و کاتب وحی و مراسلات حفظ کرده‌است. 

عنوان خال المؤمنین به معنی دایی مؤمنان که به سبب ازدواج خواهرش با پیامبر به وی داده شد، بر جایگاه وی افزوده‌است

ابوموسی اشعری یک بار او را امین‌الله خوانده بود. با این حال مخالفت دو تن از خلفای راشدین با او، عمر بن خطاب و علی بن ابی طالب باعث شده‌است علمای اهل تسنن در قائل شدن مرتبهٔ عدل و رضوان برای او شک کنند.

معاویه در فرهنگ مردمی عرب به حلم و ذکاوت و سیاست مشهور است. سیاست او بیشتر مبتنی بر زرنگی و خودداری است. حلم معاویه نیز مشهور است. همچنین معاویه، شخصی سخنور بود. به راحتی می‌توانست قلوب را جلب کند

طبق سنت اسلامی، فلسفهٔ سیاسی معاویه چنین بود: «اگر امکان استفاده از پول باشد، صدایم را هرگز بلند نخواهم کرد؛ اگر درشت‌گویی مؤثر باشد، از شلاق استفاده نخواهم کرد؛ اگر بتوان از شلاق استفاده کرد، شمشیر نخواهم کشید. اما اگر مجبور به کشیدن شمشیر شوم، تردید نخواهم کرد.

معاویه در رجب سال ۶۰ هجری قمری (آوریل یا مه ۶۸۰ میلادی) بر اثر بیماری در دمشق در حدود ۸۰ سالگی درگذشت.

نماز میت را ضحاک بن قیس اقامه کرد که و معاویه را «چماق عرب و تیغ عرب» خواند و برای او عزاداری کرد. او در عزاداری معاویه گفت: «خداوند عز و جل نزاع را قطع کرد که او را بر مردم مسلط کرد و به وسیله او کشورها را تسخیر کرد و اکنون مرده‌است.